Адной з дыскрэдытуючых абставін (прадугледжаных пунктам 6 Дэкрэта № 5), найбольш часта сустракаемых на практыцы з'яўляецца прагул (у тым ліку адсутнасць на працы больш за тры гадзіны на працягу працоўнага дня) без уважлівых прычын.
Такім чынам, варта прыняць да ўвагі, што апроч правядзення звыклых усім мерапрыемстваў па афармленні прагулу без уважлівых прычын (складанне дакладных запiсак, актаў аб адсутнасці працаўніка на працоўным месцы, выпатрабаванне пісьмовых тлумачэнняў працаўніка, апавяшчэнне адпаведнага прафсаюза, атрыманне згоды прафсаюза пры неабходнасці ) наймальнік да выдання загада аб звальненні абавязаны правесці праверку дапушчаных работнікам парушэнняў.
Працэдура правядзення праверкі заканадаўствам не рэгламентавана. Заканадаўцам толькі замацаваны абавязак аформіць вынікі такой праверкі актам (службовай запіскай) (пункт 7 Дэкрэта № 5).
Такім чынам, наймальнік самастойна вызначае, неабходна выдаць загад аб правядзенні службовай праверкі, аформіць пратаколам даручэнняў або дастаткова зрабіць вуснае распараджэнне.
Праверка можа праводзіцца камісіяй, якая пасля складае адпаведны акт, або службовай асобай, якой вынікі праверкі належыць аформіць службовай запіскай.
Звяртаем увагу, пры невыкананні ўстаноўленага заканадаўствам парадку звальнення, у тым ліку, не правядзення да выдання загада аб звальненні праверкі дапушчаных работнікам парушэнняў, работнік можа быць адноўлены на ранейшай працы.
Артыкуламі 243-244 Працоўнага кодэкса Рэспублікі Беларусь (далей - ПК) вызначана, калі суд палічыць немагчымым або немэтазгодным аднаўленне работніка па прычынах, не звязаных са здзяйсненнем вінаватых дзеянняў работнікам, ён мае права прапанаваць і са згоды работніка ўскласці на наймальніка абавязак выплаціць работніку пакрыццё ў памеры дзесяціразовага сярэднямесячнага заработку. А ў выпадках аднаўлення працаўніка на ранейшай працы, а таксама змены фармулёўкі прычыны звальнення, якая перашкаджала паступленню працаўніка на новую працу, яму выплачваецца сярэдні заробак за час змушанага прагулу.
У адпаведнасці з артыкулам 246 ПК у выпадках звальнення без законнай падставы або з парушэннем устаноўленага парадку звальнення суд мае права па патрабаванні работніка вынесці рашэнне аб кампенсацыі маральнай шкоды, прычыненай яму названымі дзеяннямі. Памер маральнай шкоды вызначаецца судом.
Абавязак пакрыць шкоду, калі звальненне здзейснена з парушэннем закона, ускладаецца на службовую асобу, вінаватую ў незаконным звальненні (артыкул 245 ПК).
У выпадку прычынення работніку маёмаснай або маральнай шкоды пры звальненні службовая асоба можа быць прыцягнута да адміністрацыйнай адказнасці, прадугледжанай часткай шостай артыкула 10.12 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях, у выглядзе штрафу ў памеры ад дзвюх да дваццаці базавых велічынь.
Начальнік Барысаўскага міжраённага
аддзела Мінскага абласнога ўпраўлення
Дэпартамента дзяржаўнай
інспекцыі працы Мажэйка Н.С.
